Depressie

De depressie is een bekend mentaal ziektebeeld. Iedereen voelt zich wel eens verdrietig of ongemotiveerd. Bij een depressie is deze stemming zeer sterk. Het is als een grote steen die aan je hangt, die bijna onmogelijk weg te halen is.

Een depressie is een van de meest voorkomende mentale ziektebeelden. Het kenmerkt zich voornamelijk door een droef en verdrietig gevoel. Soms doet een depressie zich voor na een vervelende gebeurtenis, zoals een overlijden of traumatische ervaring, maar het kan ook op zichzelf ontstaan, of als onderdeel van een andere psychische aandoening. Er is dus niet altijd een duidelijke oorzaak voor de sombere gevoelens.

Vormen van depressie

Er zijn verschillende vormen bekend. De klinische depressie of depressieve stoornis komt het vaakst voor. Deze kan gesteld worden als je een bepaald aantal klachten hebt. Een depressieve stoornis hoeft niet per se een duidelijke oorzaak te hebben, maar kan ook ontstaan na een ingrijpende gebeurtenis. Wanneer dit langer dan twee jaar duurt is er sprake van een chronische depressie.

Ook de winterdepressie (Seasonal Affective Disorder) is een bekende vorm. Deze doet zich in het najaar voor en wordt onder meer veroorzaakt door te weinig zonlicht. Bij deze vorm keert de depressieve periode elk jaar weer terug. In de meeste gevallen is dit in de herfst en winter, wanneer de dagen weer korter worden. Iemand met een winterdepressie wordt dan moe en somber[7].

Een andere vorm van depressie is dysthymie. Dit is een langdurige, milde depressieve stoornis, waarbij de klachten gedurende twee jaar het grootste deel van de dag aanwezig zijn[1]. De meeste depressies zijn echter de depressieve stoornis of (vormen van) depressieve klachten.

Een bijzondere vorm is de postnatale depressie (postpartum depressie), die ontstaat na een bevalling. Deze wordt veroorzaakt door de sterke hormoonschommelingen in het lichaam. Deze vorm komt dus enkel voor bij vrouwen. Ruim 13% van de bevallen vrouwen ontwikkelt (een vorm van) deze depressie. Deze vrouwen kunnen tot maanden na de geboorte somber en depressief zijn[6].

Ook is er nog de bipolaire stoornis, waarbij depressieve periodes zich afwisselen met manische periodes, waarin er een extreem goede stemming optreedt en soms verlies met de werkelijkheid. Omdat dit een ernstige psychiatrische aandoening is waarbij begeleiding van een arts van groot belang is, wordt deze aandoening niet behandeld in dit artikel.

Symptomen en klachten

Depressie kan veel verschillende symptomen hebben. Deze zijn:

• Je verdrietig voelen, geen vreugde meer beleven of juist weinig gevoelens hebben (een ‘dood’ gevoel). Dit gevoel gedurende het grootste deel van de dag hebben.
• Verlies van interesses en motivatie, geen plezier meer hebben in activiteiten.

De bovenstaande symptomen zijn de twee hoofdsymptomen, die kenmerkend zijn voor depressie. De volgende symptomen worden de overige symptomen genoemd[1]. Voor de diagnose depressieve stoornis dien je minimaal een kernsymptoom en vijf van de volgende symptomen te hebben:

• Slaapproblemen, te veel of te weinig slapen, niet in slaap kunnen komen of moeite wakker te worden
• Concentratieproblemen
• Gewichtsverlies of gewichtstoename
• Gevoel van waardeloosheid
• Besluiteloosheid
• Minder zin in seks
• Angstige gevoelens
• Agressieve gevoelens, prikkelbaarheid, ongeduld, frustratie
• Zelfmoordgedachten, zelfbeschadiging

De depressie symptomen zijn uiteenlopend en zeker niet alleen psychisch. Zo kan een depressie zich ook uiten in lichamelijke klachten. Bijvoorbeeld (spannings)hoofdpijn of problemen met de darmen, zoals obstipatie of diarree.

Er is een verschil tussen depressieve klachten en een depressieve stoornis. Bij depressieve klachten wordt niet geheel voldaan aan de criteria voor depressie, maar ondervindt de patiënt in het dagelijks leven wel last van zijn of haar klachten.

In veel gevallen (60%) is een depressieve stoornis na een halfjaar voorbij. Je hebt meer kans om opnieuw een depressie te krijgen, wanneer je al eens depressief bent geweest[1].

Risicofactoren

Uit onderzoek is gebleken dat vrouwen twee keer zo vaak een depressie hebben als mannen. Vermoedelijk komt dit door de invloed van hormonale schommelingen bij vrouwen. Ook zijn vrouwen gevoeliger voor schildklierproblemen. Een te langzaam werkende schildklier kan een depressie veroorzaken.

Er is geen invloed van sociale klasse, ras of cultuur op het ontwikkelen van een depressie. Depressie is een ziekte die iedereen kan treffen. Een eerder doorgemaakte depressie kan je een grotere kans geven op het ontwikkelen van een tweede depressie. Bij ouderen is depressie vaak ernstiger dan bij jongeren[1]. Vrouwen die eerder depressief zijn geweest, hebben een grotere kans op het ontwikkelen van een postnatale depressie.

De tips in dit artikel zijn in de eerste plaats geschreven voor gezonde volwassenen. Neem bij twijfel over je gezondheid altijd contact op met je huisarts.

De oorzaken van depressie

De oorzaak van de depressie is niet vaak duidelijk. In sommige gevallen is er sprake van een ingrijpende gebeurtenis of situatie, zoals een overlijden of problemen op het werk of school, die de droevige gevoelens kunnen veroorzaken.

Sommige vormen van depressie hebben een duidelijk aanwijsbare oorzaak. De postnatale depressie wordt bijvoorbeeld direct veroorzaakt door hormoonschommelingen na de bevalling. Ook een winterdepressie heeft een duidelijke oorzaak: een gebrek aan zonlicht, waardoor de productie van melatonine (het slaaphormoon) en serotonine verstoord wordt.

Sommige medicatie, zoals bètablokkers of de anticonceptiepil, kunnen een depressie veroorzaken. Dat geldt ook voor bepaalde ziektebeelden, zoals schildklierproblemen, het chronisch vermoeidheidssyndroom, Parkinson, kanker, HIV of een vitaminetekort. Sommige depressies worden direct veroorzaakt door het gebruik van alcohol of drugs of het afkicken daarvan.

De wetenschap is druk bezig de oorzaken van depressie te achterhalen. Een van de bekende theorieën over het ontstaan van depressie is de serotonine-theorie. Volgens deze theorie wordt depressie veroorzaakt door een gebrek aan serotonine, een belangrijke neurotransmitter (boodschapperstof) in de hersenen. Mensen met een gebrek aan serotonine hebben vaak last van een hoge drang naar voeding met suiker, zetmeel en chocolade. Ook hebben ze de neiging om verslavingen te ontwikkelen, bijvoorbeeld aan tabak of alcohol. Ook komen eetstoornissen relatief vaak voor bij mensen met een tekort aan serotonine.

Ook zijn er aanwijzingen dat het immuunsysteem een rol speelt bij het ontwikkelen van psychische aandoeningen[5]. Deze theorie moet echter nog verder onderzocht worden.

Hoe wordt depressie vastgesteld?

Depressie wordt in veel gevallen door de huisarts vastgesteld. In sommige gevallen geeft een psycholoog of psychiater de diagnose. Voor de diagnose depressie moet voldaan worden aan een aantal criteria. Zo moeten de symptomen minimaal twee weken aanwezig zijn en moeten er minimaal vijf symptomen van depressie duidelijk zijn. Is dat niet zo, maar ondervindt de patiënt wel veel hinder van de depressieve gevoelens, dan is er vaak sprake van depressieve klachten in plaats van een (klinische) depressie[1]. Deze criteria zijn beschreven in de DSM-V, het artsenhandboek voor psychische ziektebeelden.

De dokter kan depressie vaststellen door de patiënt goed te bekijken en te beluisteren. De dokter let dan onder meer op spraak, lichaamstaal en de klachten die je aangeeft te hebben. Ook kan de dokter bekijken of je klachten eventueel door een andere aandoening komen door medicatie die je slikt of bepaalde omstandigheden in je leven. Artsen en psychologen maken ook gebruik van vragenlijsten, waarmee te zien is of je veel last hebt van depressie of angst. Zo kan de dokter zien hoe ernstig je klachten zijn, of je doorverwezen kunt worden naar een psycholoog, psychiater of sociaal werker, of dat medicijnen je zouden kunnen helpen[1].

Behandeling van depressie

De behandeling van depressie kan vaak al direct gestart worden. Luisteren en praten kan voor sommige mensen namelijk al een hele opluchting zijn. De dokter zal in een lang consult dan ook ruim de tijd nemen bij depressieve klachten.

Wanneer dit niet genoeg is, kan de arts je doorsturen naar een psycholoog. De psycholoog kan helpen met onder andere het verwerken van traumatische gebeurtenissen, rouw, angst en het volgen van een goede dagstructuur. Een kortdurende psychologische behandeling kan wonderen verrichten bij een lichte tot matige depressie.

Therapie

Bij een depressie zijn verschillende therapieën mogelijk. Wordt je depressie veroorzaakt door bijvoorbeeld een verlies of traumatische ervaring? Dan kan de psycholoog je helpen bij rouwverwerking, of traumatherapie toepassen. Ook doet de psycholoog aan psycho-educatie. Je leert dan meer over het ziektebeeld en hoe je er het beste mee kunt leven. Ook kan de psycholoog je helpen om gezond en regelmatig te leven.

Cognitieve gedragstherapie is een therapie die veel gebruikt wordt om je gedachten en gevoelens om te buigen. Dat kan nuttig zijn wanneer je veel last hebt van negatieve gedachten of angsten. Met hulp van de psycholoog leer je deze patronen te doorbreken en positiever te denken.

Medicatie

Bij ernstige klachten, of bij klachten die het leven ernstig beïnvloeden, wordt vaak gekozen voor medicatie. Vaak wordt dan gekozen voor een van de moderne antidepressiva. Deze medicatie is effectief, heeft relatief weinig bijwerkingen en is veilig te gebruiken voor de meeste mensen. Dit zijn de SSRI’s en SNRI’s. Dit zijn middelen die ervoor zorgen dat er meer serotonine in je hersenen blijft. Hierdoor verminderen klachten als depressie en angst. Deze medicijnen zijn bewezen effectief, maar voor veel mensen is therapie en het leiden van een gezond leven genoeg. Zeker bij een lichte tot matige depressie is medicatie niet altijd de oplossing.

Hiernaast zijn er nog andere vormen van antidepressiva. Deze middelen geven over het algemeen meer bijwerkingen dan de moderne SSRI’s en SNRI’s. Deze medicijnen worden over het algemeen alleen voorgeschreven bij zeer ernstige depressies.

Soms worden bij depressie ook wel eens andere middelen voorgeschreven. Bijvoorbeeld slaapmedicatie of angstremmers (benzodiazepinen). Deze medicijnen zijn echter niet geschikt om dagelijks te gebruiken, omdat ze zeer verslavend werken.

Stop nooit zomaar met voorgeschreven medicatie. Bouw altijd af in overleg met een arts.

Lichttherapie

Bij de winterdepressie is er nog een extra behandelmogelijkheid: lichttherapie. Bij lichttherapie word je blootgesteld aan fel licht. Omdat het licht je ogen binnen komt, kunnen je hersenen het dag- en nachtritme beter regelen.

Lichttherapie wordt aangeboden door GGZ-instellingen, maar je kunt ook zelf een apparaat aanschaffen voor thuis. Lichttherapie is ongevaarlijk en lijkt ook effectief te zijn bij een ‘normale’ depressie. Na een aantal sessies lichttherapie verminderen klachten duidelijk bij een groot aantal patiënten[3].

Leefregels

Vaak krijgt de patiënt ook nog een aantal leefregels mee. Je hebt zelf namelijk een grote invloed op het beloop van de depressie, zeker bij lichte tot milde klachten. Let dus zeker op de volgende zaken.

• Sta op een vaste tijd op en ga op tijd naar bed.
• Stel een dagplanning op: structuur is belangrijk.
• Probeer zoveel mogelijk door te werken of naar school te gaan, tenzij werk of school de oorzaak is van de klachten.
• Maak het dagprogramma niet te zwaar en zorg ook voor genoeg momenten van ontspanning.
• Onderhoud sociale contacten en ga regelmatig het huis uit.
• Fysieke activiteit, zoals sport of wandelen, is bewezen effectief bij depressieve gevoelens.
• Bij een winterdepressie kan het fijn zijn om juist in de ochtend even naar buiten te gaan. Het licht in de ochtend bevat veel blauw licht en remt dan de aanmaak van slaaphormonen, waardoor je je gedurende de dag energieker zult voelen.

Natuurlijke behandeling van depressie

De natuurlijke aanpak van depressie verschilt van de reguliere aanpak. Energetische therapeuten zullen geen medicatie voorschrijven. Depressie is een signaal dat er iets niet goed gaat in het leven. Je leidt niet het leven dat je zou willen en je zit niet in de goede situatie. Pillen onderdrukken in veel gevallen de symptomen, maar lossen het probleem niet op.

Depressie kan veel verschillende oorzaken hebben in het lichaam. Denk dan aan orgaanstoornissen, problemen met de hormoonhuishouding, medicijngebruik, vitaminetekorten, problemen met de hersenkernen, chakra’s of het gebit. Vaak zijn er meerdere van deze problemen aanwezig. Het is dan zaak deze allemaal goed op te lossen.

De beste remedie voor depressie is het in acht nemen van de regels voor gezond functioneren. Volg dus de leefregels die je arts je aanraadt, maar let zeker ook op het volgende.

• Zorg voor gezonde en betekenisvolle relaties met familie en vrienden.
• Doe niets met tegenzin. Zorg voor een betekenisvol leven, dat je leeft naar je eigen wil.
• Zorg voor gezonde voeding. Vermijd alcohol, drugs en sigaretten.
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging.
• Praat met een professional, indien je daar behoefte aan hebt. Therapie lost meer op dan medicijnen.
• Praat ook met familie of goede vrienden, over wat er in je omgaat en wat je voelt.

Supplementen en depressie

Veel mensen met depressieve klachten gebruiken ondersteunende supplementen. Dat kan goed werken, maar pas wel op als je medicatie slikt. Veelgebruikte supplementen zijn onder andere:

• Adreno Balance: herstelt de hersenkernen en beschermt tegen stress.
• Emotio Balance en Meridian Balance: balanceert de emoties en energiebanen.
• Cere Balance en Cerebro Mega, bevat krillolie, een bron van gezonde vetzuren. Deze zijn goed voor de hersenfunctie.
• L-tryptofaan: een essentieel aminozuur. Een tekort hieraan kan zorgen voor depressie, nervositeit en stemmingswisselingen.
• B-vitaminen: foliumzuur, B6 en B12 stimuleren een gezonde werking van de hersenen en het zenuwstelsel.
• Vitamine D: een tekort aan deze vitamine kan depressie en vermoeidheid veroorzaken. Voor sommige mensen is het gunstig om, vooral in het najaar, extra vitamine D te slikken. Let wel op: bij een overmatig gebruik van vitamine D kunnen klachten optreden. Vitamine D is namelijk geen wateroplosbare vitamine, en kan zich dus opstapelen in het lichaam. De dokter kan je bloed testen op (een tekort aan) vitamine D.

Ook zijn er een aantal kruidenmiddelen, die gunstig kunnen werken op de psyche. Kamille werkt kalmerend en rustgevend. Kamille is ongevaarlijk en je kunt het gemakkelijk innemen, bijvoorbeeld door middel van een thee. Valeriaan is daarnaast een bekend kruidenmiddel voor de behandeling van angstige gevoelens en slapeloosheid. Valeriaan-tabletten zijn verkrijgbaar bij drogist en apotheek.

Ook het middel Sint-Janskruid wordt vaak gebruikt ter behandeling van depressie en angst. Dit is een van de meest bekende kruidenmiddelen. Sint-Janskruid werkt ongeveer op dezelfde manier in de hersenen als een regulier antidepressivum, maar kent vrij weinig bijwerkingen en is 100% natuurlijk.

Pas wel op met anticonceptie: Sint-Janskruid vermindert de werking van hormonale anticonceptie (pil, hormoonspiraal, prikpil, pleister, Nuvaring, implantaat)[2].

5-HTP is een ander veelgebruikt middel voor angst, slapeloosheid en depressie. Dit wordt gewonnen uit de zaden van de Griffonia-plant en is een stof die in de hersenen omgezet wordt in serotonine. 5-HTP kent weinig bijwerkingen en wordt vaak gebruikt. Wel mag het niet gebruikt worden wanneer je antidepressiva slikt. Let hier dus goed op.

SAMe

Op dit moment wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het supplement Sadenosylmethionine, oftewel SAMe. Dit middel zou onder meer werkzaam zijn bij depressie, ADHD, dementie en veroudering. Ook zijn er, ook in Nederland, studies bezig die de effectiviteit van SAMe onderzoeken bij verschillende soorten psychische aandoeningen. Bij deze studies wordt het middel vaak gebruikt in combinatie met conventionele antidepressiva. De resultaten van deze studies zijn tot nu toe erg gunstig[4].

SAMe is ook vrij verkrijgbaar als supplement en is veilig en werkzaam bevonden. Wel is het nog een prijzig supplement. Vitamine B12 is goedkoop, veilig en verhoogt de aanmaak van SAMe in het lichaam. Overweeg dus om vitamine B12 te gebruiken, zeker wanneer je weinig tot geen dierlijke producten eet. Een tekort aan vitamine B12 kan namelijk zorgen voor veel klachten, waaronder depressie.

Pas op met supplementen en medicatie!

Pas op met sommige van deze middelen wanneer je medicatie van de arts gebruikt. Middelen zoals Sint-Janskruid, valeriaan, 5-HTP of SAMe kunnen voor interacties met antidepressiva en andere medicatie zorgen. Slik je antidepressiva of andere medicatie? Win dan altijd advies van een arts in. Stop daarnaast niet zomaar met voorgeschreven medicatie. Je kunt ontwenningsverschijnselen krijgen. Bouw deze altijd af in overleg met je arts of psychiater. [1] [2]

Heb je een bipolaire stoornis (met depressieve episoden)? Bespreek het gebruik van supplementen of lichttherapie dan altijd met je behandelaar. Sommige van de hier genoemde supplementen en behandelingen kunnen namelijk een averechts effect hebben op de bipolaire stoornis.

BRONNEN

1. https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-depressie-tweedeherziening
2. https://www.ggznieuws.nl/home/gelijktijdig-gebruik-van-kruidenpreparaten-met-sintjanskruid-en-geneesmiddelen-soms-riskant/
3. http://www.ederma.net/wp-content/uploads/2015/04/Terman-1989-Neuropsychopharm.pdf
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24856557
5. https://web.archive.org/web/20171120055206/http://www.jleukbio.org/content/92/5/959.long
6. https://mindblue.nl/depressie/postpartum-depressie
7. https://www.researchgate.net/profile/Alfred_Lewy/publication/16614070_Seasonal_Affective-Disorder_-_a_Description_of_the_Syndrome_and_Preliminary_Findings_with_Light_Therapy/link/5570f58a08ae2f213c223b40.pdf