Multiple sclerose (MS) is een neurologische aandoening: een ziekte van het centrale zenuwstelsel. In Nederland hebben ruim 17.000 mensen de ziekte MS. Bij deze mensen valt het immuunsysteem het centrale zenuwstelsel (hersenen, ruggenmerg en oogzenuwen) aan. Dit zorgt voor neurologische klachten[1].
 
Multiple sclerose is een auto-immuunziekte. Dit houdt in dat het lichaam zichzelf aanvalt. Bij MS valt het lichaam het centrale zenuwstelsel aan. De zenuwvezels van het centrale zenuwstelsel zijn bedekt met myeline. Myeline is een vettige substantie, die als een beschermende laag om de zenuwvezels heen ligt.
 
Het immuunsysteem valt deze myeline-laag aan. Hierdoor raakt de myeline beschadigd. De zenuwen komen vervolgens bloot te liggen, en kunnen de signalen niet of niet goed doorgeven. Hierdoor kunnen er allerlei symptomen optreden, bijvoorbeeld problemen met lopen, zien, voelen of horen[1].

Inhoudsopgave

Wat gebeurt er bij MS?

Door deze aanvallen op de myeline-laag, treden er ontstekingen op in het zenuwstelsel. De myeline raakt beschadigd en kan de zenuwen niet meer goed isoleren en beschermen. De patiënt krijgt een ‘schub’.
 
Multiple sclerose treedt namelijk op in aanvallen. Een MS-aanval wordt een schub genoemd. Tijdens deze aanvallen heeft de patiënt opeens klachten: er is immers een actieve ontsteking in het zenuwstelsel. Als deze ontsteking verdwijnt, verdwijnen ook de klachten. Het lichaam kan zichzelf herstellen van een schub. De myeline wordt dan hersteld, en de functie van de zenuw is weer intact.
 
Echter, wanneer de aanvallen vaak of intens optreden veranderen de ontstekingen langzaam in verharde plekken (sclerose). Het lichaam kan deze plekken niet meer herstellen: de schade is dus permanent. Door deze zenuwschade werkt het zenuwstelsel langzaam maar zeker steeds iets slechter. Dit zorgt voor een langzame achteruitgang[2].
 
MS verloopt in periodes. Een MS-aanval (schub) zorgt voor veel klachten, maar sommige patiënten zijn zelfs klachtenvrij tussen aanvallen door. Andere patiënten hebben altijd klachten. Multiple sclerose uit zich bij iedereen anders. De ene MS-patiënt is de andere niet. De dokter kan helaas ook niet voorspellen hoe de multiple sclerose bij iemand zal gaan verlopen.
Multiple sclerose is helaas niet te genezen. Wel zijn er medicijnen, die de zenuwen kunnen beschermen of het immuunsysteem op een bepaalde manier kunnen aanpassen, zodat het lichaam zichzelf niet meer aanvalt.

Vormen van MS

Er zijn vier verschillende vormen van multiple sclerose. Deze vormen hebben ieder hun eigen ziektebeeld en verloop.
  • Clinically isolated syndrome (CIS): een enkele aanval met klachten die lijken op MS symptomen. Er wordt dan een MRI-scan gemaakt, om te kijken of er zich MS aan het ontwikkelen is. Een CIS kan eenmalig zijn, maar kan ook terugkeren in de vorm van MS. Dit gebeurt in 30 tot 70 procent van de gevallen[8].
  • Milde/benigne multiple sclerose: een milde vorm die bij ongeveer 10% van de patiënten voorkomt. Er zijn milde aanvallen, waar een lange tijd tussen kan zitten. Deze vorm kan zich ontwikkelen tot relapsing-remitting MS of secundair-progressieve MS[8].
  • Relapsing remitting MS (RRMS) is de meest voorkomende vorm van multiple sclerose. Bij deze vorm zijn er periodes van aanvallen en herstel. De aanvallen nemen af na verloop van tijd. Bij een groot deel van deze mensen (35% van de patiënten) verloopt de ziekte rustig, met soms wel jaren tussen aanvallen. Er zijn wel mensen bij we deze soort MS binnen 20 jaar overgaat in een ernstigere vorm: secundair progressieve MS. Dit gebeurt bij 65% van de patiënten[8].
  • Secundair progressieve MS (SPMS): komt bij ongeveer 40% van de patiënten voor. De klachten nemen toe en de zenuwen herstellen niet helemaal. De aanvallen nemen toe en er treedt geen volledig herstel op. De klachten worden dus niet beter, maar verergeren[8].
  • Primair progressieve MS (PPMS): deze vorm komt voor bij 10% van de patiënten. Dit is een ernstige vorm van multiple sclerose. Er is sprake van een duidelijke achteruitgang. De symptomen nemen geleidelijk toe. Er zijn geen aanvallen, en daarom ook geen herstelmomenten. Deze vorm van MS komt vaker voor bij mensen die op latere leeftijd de diagnose krijgen. 
  • Progressieve-relapsing multiple sclerose (PRMS), een ernstige vorm van MS waarbij de klachten toenemen. Het lichaam gaat geleidelijk achteruit, en dit gaat samen met acute aanvallen. Gelukkig komt deze vorm maar voor bij minder dan 5% van de patiënten[8]

De vormen CIS (clinically isolated syndrome) en benigne multiple sclerose worden vaak gezien als de milde vormen van MS. Helaas kunnen deze vormen in sommige gevallen overgaan naar een ernstigere (progressieve) vorm van multiple sclerose. Dit valt helaas niet te voorspellen door een arts.

Symptomen MS 

MS symptomen kunnen erg uiteen lopen. Vooral de symptomen die zich in het begin voordoen zijn vaak mild, en worden niet snel herkend. Ook heeft iedere vorm van MS weer zijn eigen specifieke symptomen.

Voor de ernstigere vormen secundair en primair progressieve MS geldt dat de eerste klachten vaak te maken hebben met het lopen (minder kracht) en de coördinatie. Ook zijn er in veel gevallen problemen met de blaas en darmen[1]. Bijvoorbeeld incontinentie of loze aandrang.

Symptomen van MS zijn onder andere[1]:

  • Verlamming, spasticiteit, krampen, stijfheid, spierpijn, niet goed kunnen lopen/bewegen
  • Gevoelsstoornissen, tintelingen, prikkelingen, koude voeten of handen, doofheid
  • Pijn in delen van het lichaam
  • Duizeligheid
  • Trillen
  • Oogproblemen: dubbel zien, wazig zien, last van oogzenuw (ontsteking), verlies van zicht
  • Blaasklachten (incontinentie, aandrang)
  • Darmklachten (obstipatie, incontinentie)
  • Vermoeidheid
  • Concentratieproblemen en geheugenproblemen, problemen met spreken
  • Seksuele problemen
  • Psychische klachten: stress, depressie, angstDit zijn dus klachten die nogal uiteen kunnen lopen.
Met welke symptomen MS zich uit is bij iedere patiënt anders. Dat ligt aan waar de zenuwschade is opgetreden. Omdat iedere zenuw in het lichaam een andere functie heeft, is het logisch dat de symptomen divers zijn.

Risicofactoren

Voor multiple sclerose is nog geen directe oorzaak gevonden. Wel zijn er veel verschillende risicofactoren bekend.

MS treedt meestal op bij jonge mensen. Gemiddeld zijn mensen tussen de 20 en 40 jaar oud, wanneer de verschijnselen zich openbaren[1]. Vrouwen hebben bijna twee keer zoveel kans op het ontwikkelen van MS dan mannen.

Ook mensen uit koude (Westerse) landen hebben meer risico op het krijgen van MS[2].

Oudere mensen behoren dus niet tot een risicogroep voor MS. Wel is het zo, dat als ze de ziekte krijgen, dat ze dan wel vaak een zwaardere vorm krijgen. Het gaat dan vaak om primair of secundair progressieve MS[1].

Er is een erfelijke component, die meespeelt bij het ontstaan van MS. Als multiple sclerose in de familie voorkomt, is er een vergrote kans op het ontwikkelen van MS. Ook is er een grotere kans op het krijgen van MS wanneer iemand al andere auto-immuunziekten heeft.

Op dit moment wordt de relatie tussen infecties en MS onderzocht. Met name de relatie tussen MS en het Epstein-Barr virus, het virus dat de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt. Uit onderzoek is gebleken dat veel MS-patiënten positief testen op dit virus[6].

Ook is onderzoek gedaan naar de relatie tussen vitamine D en multiple sclerose. Uit onderzoek is een verband gevonden tussen een laag gehalte vitamine D en multiple sclerose[7]

De tips in dit artikel zijn in de eerste plaats geschreven voor gezonde volwassenen. Neem bij twijfel over je gezondheid altijd contact op met je huisarts.

Oorzaken van multiple sclerose

MS is een auto-immuunziekte. Dat houdt in dat het immuunsysteem delen van het lichaam aanvalt. Zoals we ook al in de eerste paragraaf hebben besproken, is dit ook het geval bij MS.

Er is niet direct een oorzaak aan te wijzen voor multiple sclerose. Uiteraard zijn er risicofactoren, maar deze hoeven niet meteen te leiden tot multiple sclerose. Er is nog niet vastgesteld waarom sommige mensen wel multiple sclerose ontwikkelen, en andere mensen niet. MS is ook niet direct erfelijk, maar er is wel een erfelijke component bij betrokken. Als er bijvoorbeeld een verandering (mutatie) in het HLA-gen is, dan is de kans groter dat MS wordt ontwikkeld.

De oorzaak voor multiple sclerose is dus nog onbekend. MS is niet erfelijk of besmettelijk.

Het stellen van de diagnose

Over het algemeen wordt de aandoening MS vastgesteld door de neuroloog. Dit is een arts die zich gespecialiseerd heeft in het zenuwstelsel en de hersenen. Omdat de klachten zo kunnen variëren, is de diagnose stellen niet altijd even makkelijk. De arts zal dus eerst een gesprek voeren en vragen naar de klachten. Ook onschuldige klachten kunnen namelijk van belang zijn,

Bij een MRI-scan van de hersenen en het ruggenmerg zijn vaak al afwijkingen te zien. Dit is dan vaak ook het eerste onderzoek wat gedaan wordt. Het is geen belastend onderzoek en levert vaak al genoeg informatie op. Bij multiple sclerose zijn namelijk duidelijk afwijkende plekken (laesies) te zien op de scan van de hersenen en het ruggenmerg.

Ook kijkt de neuroloog naar het klachtenpatroon. Hoe snel verergert de patiënt, is er sprake van aanvallen en verbeteringen? Dit is van belang om te bepalen welke vorm van multiple sclerose de patiënt heeft. Dat is namelijk belangrijk voor de prognose en behandeling.

In sommige gevallen wordt nog extra onderzoek verricht, bijvoorbeeld onderzoek van het ruggenmergvocht. Dit wordt door middel van een ruggenprik afgenomen. Ook kan er bloedonderzoek worden gedaan, of kunnen de impulsen door zenuwbanen in de ledematen gemeten worden door middel van neurologisch onderzoek.

MS Verpleegkundige

MS in de reguliere geneeskunde

In de reguliere geneeskunde wordt multiple sclerose meestal behandeld door meerdere hulpverleners. De patiënt zal in de meeste gevallen behandeld worden door een neuroloog (arts gespecialiseerd in het zenuwstelsel) en een speciale MS-verpleegkundige. De neuroloog stelt de diagnose, doet onderzoek en start behandeling. De MS-verpleegkundige is het aanspreekpunt voor de patiënt met MS, en kan zo helpen bij de behandeling[1].

Veel mensen met MS volgen nog extra therapieën, om zo klachten te verminderen. Denk dan aan fysiotherapie, logopedie, ergotherapie of revalidatie[1].

Reguliere behandeling van MS

Naast deze therapieën, wordt er vaak ook medicatie gegeven als behandeling. Het middel methylprednisolon heeft vaak een goede invloed op het inkorten van een aanval. Dit is een bijnierschorshormoon, dat vaak wordt gebruikt bij auto-immuunziekten. Het onderdrukt namelijk het immuunsysteem.

Beta-interferon is een geneesmiddel dat een grote rol speelt bij de behandeling van MS. Dit middel wordt inmiddels al 21 jaar gebruikt bij de behandeling van MS. Beta-interferon is een middel dat in het lichaam zelf ook voorkomt. Het middel wordt per injectie toegediend, en beschermt de zenuwen. Na een aantal maanden zullen de klachten verminderen. Interferon wordt bij veel verschillende vormen van MS gebruikt. Uit verschillende studies is gebleken dat interferon een meetbaar gunstig effect heeft op de klachten en het verloop van de ziekte[4].

Naltrexone is een opiaat-achtig middel en wordt op dit moment in zeer lage doseringen gebruikt bij de behandeling van multiple sclerose. Er zijn nog niet veel grote studies gedaan naar het gebruik, maar in de praktijk is gebleken dat het toedienen van een lage dosis naltrexone aanvallen vermindert en ervoor zorgt dat de patiënt zich beter voelt[5].

Ook het middel ocrelizumab wordt wel eens gebruikt bij MS. Ocrelizumab is een middel op basis van antilichamen. Deze antilichamen werken in op het immuunsysteem: ze onderdrukken een speciale witte bloedcel, die verantwoordelijk is voor de aanvallen op het zenuwstelsel, en de ontstekingsreactie die daarmee gepaard gaat. Omdat MS een auto-immuunziekte is, worden deze middelen vaak gebruikt ter behandeling van MS. Andere middelen in deze klasse, die voor MS worden gebruikt, zijn ofatumumab,, cladribine, siponimod en alemtuzumab[3].

Op dit moment is stamceltransplantatie onderwerp van gesprek, als het om MS gaat. Dit is helaas in Nederland nog geen optie. Wel worden de ontwikkelingen op de voet gevolgd door doktoren en patiëntenverenigingen[1]. Op dit moment is veel wetenschappelijk onderzoek gaande naar de behandeling van MS met een stamceltransplantatie. Voor vormen van MS die niet op andere behandeling reageren, kan dit in de toekomst een optie zijn[3].

Leefregels

Voor het beperkt houden van de klachten is het belangrijk dat de patiënt zich aan een aantal regels houdt. Sommige zaken kunnen de ziekte namelijk verergeren, of een aanval uitlokken. Vermijd hoge temperaturen, zoals een hete douche of sauna.
Dit kan klachten uitlokken. 
  • Leef regelmatig, eet op vaste momenten en slaap regelmatig en voldoende.
  • Vermijd stress.
  • Eet gezond en gevarieerd.
  • Pas op met intensieve lichamelijke inspanning. Beweeg met mate.
  • Doseer je energie.
  • Niet roken, niet drinken en geen drugs gebruiken. 
  • Fysiotherapie of oefentherapie kan helpen bij het mobiel blijven en bij het verlichten van de klachten.

MS in de natuurlijke geneeskunde

In de natuurlijke geneeskunde wordt MS ook niet genezen. Dat is immers niet mogelijk. Alternatieve en energetische geneeskunde is ook altijd bedoeld als aanvulling op een reguliere therapie, en niet als vervanging van een reguliere therapie. Hoewel alternatieve geneeskunde de ziekte niet kan genezen, kan het wel symptomen verlichten en het lichaam ondersteunen in het genezingsproces.

MS Vitamine D Omega-3 tekort

Binnen de energetische geneeskunde is in de praktijk gezien dat multiple sclerose vaak samengaat met een tekort aan vitamine D en Omega-3 vetzuren. Ook sluimerende virusactiviteit in het lichaam, een verzwakt immuunsysteem, belasting met zware metalen (een Le-storing) of elektrosmog zouden hierin een rol kunnen spelen.

Ook voor een alternatieve behandeling van multiple sclerose zijn de leefregels zeer belangrijk. Houd hier dus ook rekening mee.

Virussen

Op dit moment wordt binnen de reguliere geneeskunde de relatie tussen infecties en MS onderzocht. Het gaat in die onderzoeken met name over de relatie tussen multiple sclerose en het Epstein-Barr virus, het virus dat de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt[6].

Binnen de energetische geneeskunde is er al langer de opvatting dat sluimerende virusactiviteit in het lichaam veel verschillende ziektebeelden kan veroorzaken.

Met virustherapie worden vaak goede resultaten behaald. Denk dan aan de supplementen Viri Balance of Elaps Balance. Verbeter daarnaast het immuunsysteem, bijvoorbeeld met het supplement Immunocare (met propolis, thymusextract en zink).

Overige supplementen

Belasting met zware metalen kan ook zorgen voor neurologische klachten, en kan het lichaam ontstoren. Hiervoor zijn ook goede supplementen beschikbaar. Bij belasting met zware metalen wordt vaak vitamine C (in de vorm van magnesiumascorbaat) gegeven. Kies hierin voor het middel C4 Balance. Ook het supplement Chelacare kan helpen bij de chelatie van zware metalen.

Ook het ontstoren van het lichaam geeft vaak veel verbetering in de klachten. Hiernaast moet natuurlijk aan het hele lichaam gewerkt worden. Goede, gezonde voeding, het vermijden van alcohol, drugs en roken, stress vermijden en genoeg bewegen zijn allemaal gunstig voor het lichaam.

Bij het ondersteunen van patiënten met MS zijn er verschillende supplementen beschikbaar, die het lichaam kunnen ondersteunen.

Anti-oxidanten, voornamelijk in de vorm van C4 Balance, kunnen nuttig zijn bij MS. Omdat de myelineschede bij MS beschadigd wordt, is het goed deze te beschermen. Kies hiervoor voor Cerebro Mega, dat bestaat uit krillolie. Deze olie zorgt ervoor dat het myeline beschermt wordt. Ook fosfatidyl choline verbetert de myelineschede.

Een veelvoorkomend symptoom van multiple sclerose is een verminderde spierkracht. Octacosanol werkt verbeterend op de spierkracht. Vitamine B12 en foliumzuur werken gunstig op het zenuwstelsel. Het supplement Vitalzym Balance steunt het zelfhelend vermogen, zodat symptomen verlicht kunnen worden.

Er is een verband aangetoond tussen MS en vitamine D. Aangezien veel mensen een tekort hebben aan vitamine D, is het voor veel mensen een goed idee om extra vitamine D te slikken.

Deze supplementen zullen MS dus niet kunnen genezen. Wel kunnen ze de symptomen dragelijker maken en het lichaam ondersteunen in de genezing.

Multiple sclerose is een vervelende, invaliderende ziekte waar helaas nog geen genezing voor bestaat, en waar de oorzaak nog niet van bekend is. Wel wordt er volop onderzoek gedaan naar risicofactoren en mogelijke oorzaken van de ziekte.

De symptomen van MS kunnen erg uiteen lopen en uiten zich bij iedereen op een andere manier. Naast de reguliere behandelingen, kan een alternatieve behandeling helpen om de klachten dragelijk te maken en het lichaam helpen te helen. Een veelbelovende behandeling is de stamceltransplantatie. De kans is aanwezig dat deze behandeling in de toekomst soelaas kan bieden.

BRONNEN

  1. https://www.nationaalmsfonds.nl/wat-is-ms/
  2. https://msvereniging.nl/wat-is-multiple-sclerose/
  3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30985372
  4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4177103/
  5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29377216
  6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30815413
  7. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/204651\
  8. https://www.levenmetms.nl/Wat-is-MS/Vormen-van-MS
  9. http://ericvanschijndel.nl/web/academie/1318236809/Academie-NL