Een whiplash (letterlijk vertaald: zweepslag) of nekverstuiking is een letsel aan het bovenste gedeelte van de wervelkolom: de hals- en nekwervels en de spieren en pezen die daarbij in de buurt liggen. In 1928 werd de term whiplash voor de eerste keer beschreven door de arts Harold Crowe.
Een whiplash wordt meestal veroorzaakt door
(vaak achterwaartse) aanrijding, bijvoorbeeld tijdens een auto-ongeluk. De whiplash[1] kan echter ook veroorzaakt worden door een ongeval tijdens het sporten, een bedrijfsongeval, duikongeval, misdrijf of een ander soort ongeval.
Ongeveer 1 op de 20 Nederlanders krijgt in zijn of haar leven te maken een nekverstuiking, zowel in ernstige als minder ernstige vormen.
Inhoudsopgave
De nekwervels
Om beter te begrijpen wat er mis gaat in de nek, is het belangrijk om eerst te kijken naar hoe het lichaam en de nek normaal functioneert. Het lichaam heeft zeven halswervels of vertebrae cervicalis[2] Deze worden aangeduid met C1-C7. De eerste halswervel (C1) dient voor het ondersteunen van de schedel. Deze wervel wordt de atlas genoemd. De tweede wervel (C2) maakt het draaien van de nek mogelijk. Deze wervel heet de axis. De overige vijf wervels (C3-C7) zorgen ook voor ondersteuning en beweging van de nek.
Een nekverstuiking ontstaat door een slingerbeweging van de hoofd en nek ten opzichte van de rest van het lichaam. Bij een plotselinge beweging van het lichaam beweegt de torso sterk. Dit zorgt ervoor dat de wervels in de nek bewegen, maar ook plotseling weer stil komen te staan. Deze slingerbeweging brengt schade toe aan de spieren, banden, gewrichten en weke delen van de nek. In ernstige gevallen kunnen de hersenstam, ruggenmerg en hersenzenuwen ook beschadigd raken, waardoor er bij een ernstige whiplash ook hersenletsel op kan treden.
De oorzaak van een whiplash is dus meestal wel duidelijk. Er vindt een plotseling ongeval plaats, waardoor de patiënt klachten krijgt. Het ontstaat nooit plotseling, en heeft altijd een aanwijsbare oorzaak.
De gevolgen van een nekverstuiking worden onderverdeeld in vier soorten.
• Grade I: pijn in de nek, geen fysieke aanknopingspunten
• Grade II: pijn in de nek, met fysieke signalen (bewegingsafwijkingen, gevoelige punten)
• Grade III: pijn in de nek, gecombineerd met neurologische klachten
• Grade IV: pijn in de nek, gecombineerd met een fractuur (breuk) of dislocatie van de wervels
Vaak worden nekverstuikingen opgedeeld in twee groepen. Grade I en II nekverstuikingen[3] zijn minder ernstig en kennen weinig of geen neurologische symptomen. Er is geen aantoonbare schade te zien op foto’s, en de behandeling beperkt zich vaak tot pijnstilling en fysiotherapie. Grade III en IV nekverstuikingen zijn ernstiger, kennen neurologische klachten en in sommige gevallen zijn er ook afwijkingen te zien op een foto of scan. De behandeling voor deze whiplash klachten is intensiever.
De symptomen en nasleep van een whiplash
Pijn in de nek is het belangrijkste symptoom van een whiplash. Naarmate de aandoening verder verloopt, kunnen ook andere symptomen naar voren komen. Dit is normaal en een onderdeel van het verloop van de aandoening. De symptomen zijn uiteenlopend en kunnen het leven op vele manieren beïnvloeden.
De symptomen van een whiplash zijn:
• Pijn in de nek, rug en schouders
• Hoofdpijn, pijn in achterhoofd, straalt soms uit naar het voorhoofd
• Stijve nek, beperkte beweging van de nek
• Slaapstoornissen
• Duizeligheid
• Misselijkheid
• Chronische vermoeidheid
• Problemen met slikken
• Prikkelingen in de armen, een doof gevoel in de armen
• Zweverig gevoel
• Problemen met het zicht, zoals vaag zien en dubbel zien
• Emotionele problemen
• Cognitieve beperkingen: vergeetachtigheid en concentratieproblemen
Whiplash symptomen zijn dus erg uiteenlopend en kunnen verschillen in intensiteit per persoon. De symptomen verlopen vaak in perioden van verbetering en verslechtering. De patiënt krijgt regelmatig terugvallen, maar heeft ook periodes waarin het heel goed gaat. Het herstel verloopt dus met horten en stoten, wat vaak tot onbegrip kan leiden.
De symptomen kunnen lang aanhouden, maar 80% van de patiënten is binnen een jaar klachtenvrij. De cognitieve beperkingen houden vaak langer aan. Artsen spreken van een langdurig whiplash syndroom, wanneer de klachten langer dan twee tot drie maanden aanhouden.
Er wordt bij whiplash-klachten onderscheid gemaakt tussen acute, subacute en chronische
klachten.
Acute klachten zijn klachten die meteen na het ongeval voelbaar zijn. Dit is voornamelijk nekpijn, stijfheid van de nek en hoofdpijn. Subacute klachten ontstaan enige tijd na het ongeval. Ook dit zijn weer nekpijn en nekstijfheid, maar ook moeheid treedt nu op de voorgrond.
Chronische whiplash[4] klachten zijn de klachten die na een halfjaar ontstaan. Nekpijn, nekstijfheid en gespannenheid komen hier veel voor, maar ook hoofdpijn, depressieve klachten en prikkelbaarheid komen voor.
De klachten die mensen met een nekverstuiking ervaren, zijn dus erg wisselend. Wel is nekpijn en stijfheid van de nek het meest belangrijke symptoom.
Risicofactoren
Er zijn geen directe risicofactoren met betrekking tot het krijgen van een nekverstuiking. Het is namelijk een aandoening die ontstaat door een ongeval. Iedereen kan een whiplash krijgen. Wel zijn er extra risicofactoren ten aanzien van het chronisch worden van de klachten, en het verloop van het ongeval. Uit onderzoek is gebleken dat sommige patiënten meer risico lopen op het ontwikkelen van chronische klachten. Dit zijn voornamelijk patiënten die direct na het ongeval al meteen veel pijn hebben. Uit onderzoek is gebleken dat deze patiënten langzamer herstellen. Ook krijgen vrouwen sneller een whiplash dan mannen. Dit geldt ook voor ouderen en mensen met een slechte conditie
Ook het ongeval zelf heeft invloed op het wel of niet ontwikkelen van een whiplash, en de mate waarin iemand klachten ontwikkelt. Een verkeerd afgestelde hoofdsteun in de auto, een lichte auto en een aanrijding van achteren geven meer risico op een whiplash bij het doormaken van een auto-ongeval.
De tips in dit artikel zijn in de eerste plaats geschreven voor gezonde volwassenen. Neem bij twijfel over je gezondheid altijd contact op met je huisarts.
Whiplash vaststellen
Het vaststellen van een whiplash is niet eenvoudig. Wanneer patiënten direct na het ongeval in het ziekenhuis worden opgenomen, wordt vaak een foto of scan gemaakt. Op röntgenfoto’s en MRI- en CT-scans is echter vaak geen duidelijke afwijking te zien, vooral bij een graad I of II whiplash, de meest voorkomende vormen. De foto of scan wordt in de eerste plaats gemaakt om ernstiger letsel uit te sluiten, zoals een breuk in de nekwervels. Dit kan namelijk ernstige gevolgen hebben, wanneer dit niet behandeld wordt.
Wanneer een patiënt enige tijd na het ongeval naar de dokter gaat met klachten, is er helaas ook geen goede methode om whiplash vast te stellen. Bij lichte tot matige klachten wordt vaak geen foto of scan van de nek gemaakt, tenzij er neurologische afwijkingen zijn. De diagnose wordt dan vaak gesteld door het luisteren naar het verhaal van de patiënt en een lichamelijk onderzoek. De arts vraagt naar de aard van het ongeval en de klachten die de patiënt ervaart. Bij het lichamelijk onderzoek kijkt de arts naar de neurologische functies, om te zien of deze nog goed werken. Zo nodig kijkt een neuroloog verder naar de patiënt. Dit is in de meeste gevallen niet nodig.
Er zijn dus geen objectieve medische onderzoeken of tests beschikbaar om een whiplash vast te stellen, omdat er in de meeste gevallen geen duidelijke afwijking te zien is. Whiplash is in de reguliere medische wereld nog steeds omgeven door veel controverse. Dit leidt vaak tot onbegrip bij artsen, bedrijfsartsen en in werksituaties.
Reguliere behandeling van whiplash
Binnen de reguliere geneeskunde is er nog geen duidelijkheid over het behandelen van een nekverstuiking. Whiplash behandeling staat nog in de kinderschoenen, mede omdat whiplash geen aandoening is die objectief vastgesteld kan worden. Er is immers geen afwijking te zien op foto’s of scans. Enkel bij een graad IV whiplash is er afwijking te zien op foto’s of scans. Er is dan ook sprake van een fractuur (breuk) of dislocatie van een wervel. Hiervoor zijn wel behandelingen beschikbaar.
De eerste dagen na het ongeval wordt soms een nekkraag gedragen. Deze geeft de nek wat rust. Tijdens de eerste weken na het ongeval wordt meestal rust geadviseerd, samen met bijvoorbeeld adviezen voor aangepast werk. Het is wel belangrijk om te blijven bewegen en normale activiteiten aan te houden, voor zover dat lichamelijk gaat.
Fysiotherapie en/of oefentherapie wordt meestal geadviseerd als er zes weken na het ongeval nog geen verbetering is in de klachten. De nek wordt dan gemanipuleerd en gemasseerd door de fysiotherapeut. Oefentherapie kan ervoor zorgen dat de spieren in de nek, schouders en rug versterkt worden, en dat de patiënt weer goed leert bewegen.
Werkt fysiotherapie niet of niet voldoende? Dan kan er een revalidatietraject opgestart worden. Dit gebeurt in een multidisciplinair team, door een fysiotherapeut, revalidatiearts, ergotherapeut en psycholoog. Deze behandelaars werken samen met de patiënt om zo herstel te bereiken. Er zijn geen medicijnen of een directe behandeling voor een nekverstuiking. Wel kan de dokter pijnstilling voorschrijven, zodat het toch mogelijk is om goed te kunnen bewegen en functioneren.
Ook worden er vaak andere (zware) medicijnen voorgeschreven, zoals benzodiazepinen (kalmeringsmiddelen) en antidepressiva. Deze hebben geen objectief effect op whiplash of op pijn in de nek.
Bij ernstige gevallen kunnen injecties in de nekwervels verlichting bieden. Alleen patiënten met langdurige, heftige klachten komen hiervoor in aanmerking. Deze behandeling wordt niet vaak toegepast. Het lost het probleem niet op, maar is slechts symptoombestrijding.
Omdat de reguliere behandeling nog zo beperkt is, en whiplash een controversiële diagnose is, stuiten patiënten nog al eens op onbegrip binnen de medische wereld. Klachten worden vaak niet herkend of niet erkend door de artsen. Veel patiënten worden naar huis gestuurd omdat de klachten volgens de arts veroorzaakt worden door psychische problemen, terwijl een nekverstuiking wel degelijk een lichamelijke aandoening is, en de symptomen het leven van de patiënt vaak enorm beïnvloeden. Hierdoor krijgen veel whiplash-patiënten niet de zorg die ze nodig hebben.
Ook patiënten die wel doorverwezen worden naar een neuroloog of fysiotherapeut, houden vaak nog klachten. Er is nog geen duidelijke richtlijn voor de behandeling van whiplash in Nederland. Hierdoor weten veel hulpverleners niet goed hoe ze de klachten aan moeten pakken, en welke behandeling passend is bij de patiënt.
Natuurlijke behandeling van whiplash
Omdat de diagnose en behandeling van whiplash binnen de reguliere geneeskunde nog erg beperkt is, wenden veel patiënten zich tot de alternatieve geneeskunde, in de hoop hun klachten te verlichten. Binnen de alternatieve geneeskunde zijn er gelukkig wel goede methoden om whiplash te behandelen en de klachten te verlichten.
Beweging
Zowel bij een reguliere als alternatieve behandeling is het belangrijk om te blijven bewegen en eventueel een fysiotherapeut of oefentherapeut raad te plegen. Deze kan je helpen om op een gezonde en functionele manier te bewegen.
Neem de volgende beweegregels in acht.
• Beweeg gedoseerd en ontspannen. Ga geen dingen doen die je voorheen ook niet deed.
• Luister naar je lichaam: neem pauzes wanneer dat nodig is.
• Laat het hoofd niet hangen, zit rechtop en zorg voor een goede houding.
• Vermijd langdurig in een houding zitten.
• Vermijd grote bewegingen van het hoofd of de nek.
Rustige methoden van beweging, zoals wandelen of yoga, zijn de moeite waard om te proberen. Luister naar je lichaam en bouw de beweging langzaam op. Te veel doen en over je grenzen heen gaan kan makkelijk zorgen voor een terugval, die de genezing belemmert en kan zorgen voor intense klachten.
Bij oefentherapie zullen meestal de spieren van de nek en schouders rustig getraind, zodat deze spieren weer sterker worden en de belastbaarheid vergroot wordt.
Hypothalamus-syndroom
Binnen de alternatieve geneeskunde is er de opvatting dat de klachten van een nekverstuiking in veel gevallen worden veroorzaakt door een probleem in de hypothalamus. De hypothalamus[5] is een deel van de hersenen, dat bepaalde functies regelt. Deze raakt verstoord door de klap en de hevige emoties van het ongeval. Dit zorgt voor een hypothalamus-syndroom, waarbij dit deel van de hersenen verstoord raakt en niet meer goed werkt.
De hypothalamus is een van de belangrijkste delen van de hersenen.
De hypothalamus regelt vrijwel alle processen in het lichaam, zoals het zenuwstelsel, emoties, temperatuur-regulatie, libido, eetlust, slaap en geheugen. De hypothalamus regelt voornamelijk het vecht- en vluchtgedrag, het voedingsgedrag en het libido.
Er zijn verschillende ziektes waarbij de hypothalamus een belangrijke rol speelt.
Een hypothalamus-syndroom kan ernstige gevolgen hebben, zoals overgewicht en depressie.
De hypothalamus kan verstoord raken door verschillende oorzaken van buitenaf:
• Trauma (ongeluk, whiplash, hersenschudding)
• Toxische invloeden: gifstoffen (toxines) en medicatie
• Hevige emoties en stress
• Elektrosmog
• Virussen, al dan niet sluimerend aanwezig in het lichaam
Door al deze oorzaken kan een hypothalamus-syndroom optreden. Vaak treedt dit op na heftige periodes, al dan niet met mechanisch trauma. Bijvoorbeeld na een aanrijding met whiplash tot gevolg.
De symptomen van een hypothalamus-syndroom kunnen erg uiteen lopen en een grote invloed
hebben op het dagelijks leven. Deze symptomen zijn onder meer:
• Slaapproblemen
• Vermoeidheid
• Ontregeld zenuwstelsel: meer zweten, warm of koud hebben
• Wazig gevoel of licht gevoel in het hoofd
• Problemen met eten (geen eetlust of juist teveel eetlust), obesitas
• Psychische problemen: angsten, depressie, stress, gedragsproblemen
Bij een hypothalamus-syndroom wordt vaak een verstoring gevonden van het hormonale systeem en verstoorde emoties[5]. Ook is er in veel gevallen sprake van storing van de hypofyse, bijnieren en lever. Dit zorgt ervoor dat de energie laag is.
In sommige gevallen zijn ook de hersenkernen verstoord. Hierdoor ontstaan klachten als stemmingsproblemen, slaapproblemen, obesitas en problemen met de suikerstofwisseling. Deze problemen kunnen door een alternatief geneeskundige gevonden worden door het uitvoeren van bepaalde tests.
Supplementen, het goed omgaan met emoties en een gezonde levensstijl kunnen helpen bij het behandelen van een hypothalamus-syndroom.
Behandeling
De alternatieve behandeling van een nekverstuiking richt zich dan vooral op het verbeteren van de functie van de hypothalamus. Er zijn bepaalde supplementen die hierbij kunnen helpen. Een belangrijke plant is rhodiola (Rhodiola rosea). Het supplement Adreno Balance bevat rhodiola. Rhodiola is een plant die al jaren binnen de Russische en Aziatische geneeskunde wordt
toegepast, voornamelijk als aansterkend middel en ter verbetering van het uithoudingsvermogen en de potentie. Het is een adaptogeen: het zorgt ervoor dat het lichaam zich aanpast aan bepaalde situaties. Als er sprake is van een stress-situatie, zorgt rhodiola er dus voor dat het lichaam hier goed mee overweg kan.
De werkzame stoffen die in de rhodiola-wortel worden gevonden (genaamd rosavidine, salidrosine, rhodioline, rosarine en rosine) werken gunstig op de hypothalamus, vermindert de afbraak van bepaalde stoffen in de hersenen (neurotransmitters) en vermindert daardoor stress. De plant activeert het parasympatische systeem van de hersenen. Dit systeem zorgt voor het
ontspannen van lichaam en geest. Ook verlaagt het adrenaline en cortisol, de belangrijkste stresshormonen.
Ook verbetert rhodiola het serotoninegehalte. Serotonine is een stof in de hersenen die ervoor zorgt dat de stemming gereguleerd wordt. Rhodiola wordt dan ook gebruikt bij het afbouwen van antidepressiva. Uit onderzoek is gebleken dat rhodiola zorgt voor een toename van serotonine in de hersenen met maar liefst 30%. Dit doet rhodiola door het transport van 5-HTP te verbeteren en de activiteit van MAO te verminderen.
Een ander supplement dat mee kan helpen is het middel Gland Hypofyse. Dit supplement ondersteunt de hormoonhuishouding, en bevat hypofyse- en hypothalamusconcentraat. Dit supplement bevat hypofyse van runderen of varkens en helpt om de hypofyse en hypothalamus te versterken. De hypofyse is een ander orgaan in de hersenen, dat van grote invloed is op de gezondheid en bepaalde klachten.
Ook het mineraal mangaan kan gunstig werken bij een verstuiking in het lichaam. Mangaan werkt namelijk mee aan het voorkomen van zwakke pezen en spieren. Binnen de orthomoleculaire geneeskunde wordt mangaan vaak ingezet bij problemen met botten en spieren.
Krillolie wordt onder meer verkocht in het supplement Cerebro Mega. Dit supplement heeft een goed effect op de functies van de hypothalamus en de hersenprocessen. Het werkt gunstig op de neurotransmitters, de boodschapperstoffen in de hersenen. Ook zijn er supplementen die kunnen helpen bij het verwerken van emoties. Denk dan aan Emotio Balance en MB druppels. Mensen met een nekverstuiking gaan vaak door een emotioneel zeer moeilijke periode heen. Er is natuurlijk de schok van het ongeluk. Hiernaast is er in veel situaties
ook veel onbegrip, bijvoorbeeld op het werk. In veel gevallen loopt er ook nog een letselschadezaak.
Het is voor het lichamelijke herstel gunstig wanneer stress zoveel mogelijk vermeden wordt. Stress kan de genezing beperken en lichamelijke klachten veroorzaken. Het verwerken van emoties is belangrijk om stress te beperken en te voorkomen. Naast deze supplementen is het dus belangrijk om te leren om te gaan met heftige emoties en stress en een regelmatig leven te
leiden.
Overige alternatieve behandelingen
Hiernaast zijn er nog vele andere manieren om een nekverstuiking alternatief te behandelen. Denk bijvoorbeeld aan acupunctuur en andere Chinese geneeswijzen. Ook chiropractie en osteopathie worden vaak toegepast bij whiplash-klachten.
Hiernaast wordt ook een craniosacrale behandeling, oftewel craniosacrale therapie, vaak
aangeraden bij whiplash-klachten. Het hoofd en andere delen van het lichaam worden dan
bewogen en aangeraakt. Dit verbetert de functie van het lichaam en bevordert het zelfherstellend
vermogen van het lichaam. Ook geeft deze behandeling een positief emotioneel effect.
Hiernaast zijn er ook nog orthomanueel geneeskundigen: alternatieve artsen die zich
gespecialiseerd hebben in het bewegingsapparaat. Deze arts controleert de stand van de
wervelkolom en de andere botten. De arts kan deze botten corrigeren met speciale technieken.
Deze therapieën dienen altijd gedaan te worden door een gespecialiseerde chirotherapeut,
craniosacraal therapeut, osteopaat of orthomanueel geneeskundige, met ruime ervaring op dit
gebied.
Kortom, een whiplash kan een zeer vervelende maar onschuldige aandoening zijn. De reguliere
geneeskunde heeft nog geen goede behandeling voor whiplash-klachten. Wel is het belangrijk om
wat leefregels in acht te nemen. Bezoek een dokter, zodat je zeker weet dat er geen sprake is van
een breuk in de wervels. Blijf bewegen, voor zover dat kan: luister naar je lichaam en neem
pauzes. Whiplash wordt vaak op een alternatieve manier behandeld, mede omdat de reguliere
geneeskunde niet goed weet wat te doen tegen de klachten.
BRONNEN:
Richtlijn Diagnostiek en Behandeling van mensen met Whiplash Associated Disorder I/II,
Nederlandse Vereniging voor Neurologie
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5311004/
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Halswervel
- https://www.ntvg.nl/system/files/publications/b7.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3476995/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3181830/
- http://ericvanschijndel.nl/web/academie/1318236809/Academie-NL
Geef een reactie